ATLAS POLSKICH STROJÓW LUDOWYCH:
kontynuacja prac wydawniczych, przeprowadzenie badań terenowych i
kwerend źródłowych oraz cyfryzacja materiałów źródłowych i udostępnienie
ich w Internecie
Grantodawca: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Rodzaj grantu: zespołowy, 11H 12 0261 81, Narodowy Program Rozwoju Humanistyki
Okres realizacji projektu: 2013 – 2016 (41 miesięcy)
Nr rejestracyjny projektu: 11H 12 0261 81
Projekt powstał z inicjatywy Redakcji „Atlasu Polskich Strojów Ludowych”, która jest jedną z serii wydawniczych Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Pierwszy zeszyt serii ukazał się w roku 1949, a ostatni (38) ukazał się w roku 2008.
Zgodnie z założeniami serii APSL (Gajek 1954) każdy z zeszytów jest poświęcony jednemu regionowi, a stały układ treści obejmuje takie zagadnienia jak: zarys historyczny rozwoju stroju na badanym obszarze; obecny stan stroju ludowego na badanym obszarze; zasięg badanego stroju (wraz z załączoną mapą); opis i zróżnicowanie stroju męskiego; szczegółowy opis stroju męskiego; opis i zróżnicowanie stroju kobiecego; szczegółowy opis stroju kobiecego; wytwórcy i materiały; tkaniny; zdobnictwo stroju: hafty, koronki, aplikacje, szamerunki; rekonstrukcje.
Celem naukowym projektu jest dbanie o ciągłość przekazu kulturowego i tym samym zachowanie elementów dziedzictwa kulturowego (w wymiarze regionalnym i narodowym) dot. zjawiska polskiego stroju ludowego i jego regionalnych uwarunkowań w zróżnicowanych środowiskach – naukowych oraz regionalnych, w tym lokalnych. W zakresie transmisji międzygeneracyjnej dot. przekazu dziedzictwa kulturowego podjęty zostanie problem transformacji form stroju ludowego oraz jego zastosowań, w tym współczesnych inspiracji związanych z nurtem etnodesignu, co jest zgodne z najnowszymi trendami kulturowymi oraz zagadnieniami znajdującymi się w sferze zainteresowań przedstawicieli nauk humanistycznych i społecznych. Strój ludowy był (i nadal jest) jest odbiciem wielowiekowego zróżnicowania historycznego, społecznego i kulturowego, stąd konieczne jest multidyscyplinarne spojrzenie na badany problem.
Istotnym walorem projektu jest równoczesne prowadzenie badań terenowych oraz źródłowych (w tym muzealnych), których celem jest opracowanie katalogu informacji dot. kolekcji polskich strojów ludowych (codziennych i odświętnych) znajdujących się w zasobach muzeów znajdujących się na terenie Polski. Także każdy z zaplanowanych kolejnych zeszytów APSL opierał się będzie na gruntownej kwerendzie źródłowej, uzupełnionej o badania terenowe. Równolegle z pracami związanymi bezpośrednio z przygotowaniem zeszytów APSL przewidziano realizację trzech obozów badawczych, których tematyka związana jest z wytwórstwem stroju ludowego. Celem podjętych badań będzie dokumentacja tradycyjnych (i wciąż jeszcze żywych form) tradycyjnego rękodzieła: tkactwa, koronczarstwa i hafciarstwa.
SPODZIEWANE EFEKTY REALIZACJI PROJEKTU:
- Wydanie 7 kolejnych zeszytów APSL (nr 39-45) stroje narodowe: łowickie (suplement), podhalański; stroje regionalne: zamojski, pałucki, kościański, Bambrów Poznańskich, łęczycki;
- Wydanie dwóch książek (monografii zbiorowych): Polskie stroje ludowe jako fenomen kulturowy poruszającą zagadnienia stanu badań i współczesnych potrzeb w zakresie badania stroju ludowego; Snutki, klocki, perebory. Tradycyjne rękodzieło wobec wyzwań współczesności prezentującą wyniki badań terenowych przeprowadzonych w trzech tradycyjnych ośrodkach rękodzielniczych;
- Zorganizowanie 3 obozów badawczo-szkoleniowych i dokumentacja współczesnych form rękodzieła w wybranych ośrodkach: Jarocin (snutka golińska), Bobowa (koronka klockowa), Holeszów Nowy (perebory);
- Zorganizowanie 2 sesji naukowych integrujących środowisko osób zainteresowanych problematyką stroju ludowego (naukowcy, regionaliści, kierownicy zespołów folklorystycznych);
- Wystawa planszowa Dyrdoki, bandy i kaletki. Strój ludowy jako fenomen kulturowy prezentującą wyniki badań terenowych, która będzie nieodpłatnie udostępniana zainteresowanym instytucjom;
- Udostępnienie w Internecie wyników: badań archiwalnych prowadzonych w muzeach na terenie 16 województw (posiadających kolekcje strojów ludowych), kwerendy źródłowej (Inst. im. Oskara Kolberga) oraz uruchomienie podstrony internetowej z bazą zasobów polskich muzeów dot. strojów ludowych w ramach projektu http://strojeludowe.net/ (charakterystyka kolekcji strojów ludowych pod względem zasięgu terytorialnego).
