W
ramach projektu przewidziano zorganizowanie 3 obozów badawczo-szkoleniowych, w
których wezmą udział studenci etnologii oraz pracownicy naukowi. Badania
terenowe zostaną przeprowadzone w 3 ośrodkach tradycyjnej wytwórczości
rękodzielniczej i rzemieślniczej, są to:
- Holeszów
Nowy pow. włodawski i Hrud pow. bialski, woj. lubelskie (ośrodek wytwarzania perebor, czyli
haftu tkanego na płótnie barwnymi nićmi o złożonych motywach geometrycznych w
układzie pasowym), współpraca z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Białej Podlaskiej, BLOG
- Jarocin i Golina woj. wielkopolskie (ośrodek wytwórczości snutki golińskiej, charakterystycznej koronki wykonywanej metodą hafciarską tzw. snuciem nitek), współpraca z Muzeum Regionalnym w Jarocinie, BLOG
- Bobowa pow. gorlicki, woj. małopolskie (jedyny w Polsce ośrodek słynący z wyrobu koronki klockowej), BLOG
Ośrodki te stanowią ważne punkty na mapie polskiego, tradycyjnego rzemiosła i rękodzieła, a konieczne jest bieżące dokumentowanie funkcjonowania tzw. ginących zawodów, stanu ich zachowania, dynamiki wzornictwa oraz ich roli w budowaniu tożsamości lokalnej i regionalnej. Podczas badań przeprowadzonych zostanie ok. 120 wywiadów (ok. 40 w każdym z ośrodków wytwórczości) z twórcami ludowymi i ich rodzinami celem udokumentowania przekazu kulturowego w rodzinie i grupie lokalnej. Uzupełnieniem będzie obserwacja uczestnicząca w targach i jarmarkach sztuki ludowej i rękodzieła. Istotne dla projektu będzie wykonanie dokumentacji wizualnej i jej opracowanie w formie katalogu cyfrowego, udostępnionego w Archiwach jednostek biorących udział w projekcie. Dodatkowo przewidziano zorganizowanie warsztatów z badanych technik, w których udział wezmą studenci i pracownicy naukowi z Instytutu Etnologii iAntropologii Kulturowej UAM w Poznaniu i InstytutuKulturoznawstwa UMCS w Lublinie (pracownicy wymienionych instytucji są wykonawcami projektu), co pozwoli na pełniejszą dokumentację badanych zjawisk. Kierownik projektu jest dodatkowo instruktorem rękodzieła artystycznego i posiada uprawnienia czeladnicze z zakresu tkactwa, koronczarstwa i hafciarstwa.
BADANIA ARCHIWALNE, MUZEALNE
Ważnym
zadaniem badawczym będzie realizacja pierwszej na tak dużą skalę w historii
polskiej etnografii i muzealnictwa po 1945 roku kwerendy muzealnej na terenie
całego kraju. Kwerenda dotyczyć będzie opisu kolekcji polskich strojów ludowych
znajdujących się w zbiorach polskich muzeów etnograficznych i skansenów, muzeów
okręgowych i regionalnych (m. in. Białystok, Biała Podlaska, Bielsko-Biała,
Biłgoraj, Bydgoszcz, Cieszyn, Częstochowa, Elbląg, Gdańsk, Gliwice, Gostyń,
Katowice, Konin, Koszalin, Kwidzyn, Łęczyca, Łowicz, Międzyrzec Podlaski, Nowy
Sącz, Olsztyn, Ostrołęka, Piła, Radom, Sieradz, Słupsk, Stalowa Wola,
Szamotuły, Szczecin, Tarnów, Wieluń, Włocławek, Zielona Góra, Jelenia Góra, Bytom, Kalisz, Kielce,
Leszno, Lublin, Łódź, Opole, Płock, Poznań, Rzeszów, Sanok, Toruń, Warszawa,
Wrocław, Zakopane). Celem kwerendy jest sporządzenie syntetycznych opisów
kolekcji oraz udostępnienie tej wiedzy w Internecie wszystkim osobom
zainteresowanym badaniem polskiego stroju ludowego (naukowcy) oraz jego
przetwarzaniem (projektanci, folkloryści, regionaliści). Zasady realizowania
kwerendy zostaną uzgodnione z dyrektorami i kierownikami wymienionych placówek.
Kwerendę wykonają członkowie Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego z 17 Oddziałów terenowych. Członkowie PTLu są pracownikami instytucji naukowych i instytucji kultury, posiadają wieloletnie doświadczenie badawcze w pracach terenowych i archiwalnych. Przewiduje się zatrudnienie 16 koordynatorów regionalnych, z których każdy sporządzi wstępną listę muzeów posiadających w swych zbiorach stroje ludowe. Następnie zostaną sporządzone opisy poszczególnych kolekcji na podstawie kwerend przeprowadzonych w muzeach, a opracowane wyniki zostaną zamieszczone na stronie internetowej projektu http://strojeludowe.net/ (twórcy stron Stowarzyszenie Pracownia Etnograficznaim. W. Dynowskiego z Warszawy są wykonawcami projektu).
Równie ważnym zadaniem będzie udostępnienie w formie cyfrowej opisów strojów ludowych dokonanych przez Oskara Kolberga. W porozumieniu z Instytutem im. OskaraKolberga w Poznaniu (pracownik Instytutu jest wykonawcą projektu) zostaną bezpłatnie udostępnione materiały opisujące odzież tradycyjną i strój ludowy z wybranych regionów i miejscowości Polski. Cyfryzacja części materiałów kolbergowskich będzie pierwszym przedsięwzięciem tego typu, zapewniając wszystkim zainteresowanym szeroki dostęp do materiałów archiwalnych. Zakłada się także przeprowadzenie kwerendy w Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego w Cieszynie, w którym przechowywane są dotąd materiały pochodzące z badań atlasowych prowadzonych na obszarze Polski dot. zagadnienia odzieży ludowej (na zasadach uzgodnionych z pracownikami Pracowni PAE).
